در شکل زیر نمودار تابع $y = \tan x$ در ربع اول رسم شده است. مشابه آن، نمودار این تابع را در ربعهای دیگر رسم کنید.
حل تمرین فعالیت صفحه 39 ریاضی دوازدهم
برای رسم نمودار تابع $y = \tan x$ در ربعهای دیگر (بازه $[-\pi, 2\pi]$)، از ویژگیهای کلیدی زیر استفاده میکنیم:
1. **دوره تناوب ($T$):** دوره تناوب تابع تانژانت $\mathbf{\pi}$ است. بنابراین، شکل نمودار در بازههای متوالی به طول $\pi$ تکرار میشود.
2. **نقاط عدم تعریف (مجانیهای قائم):** تابع تانژانت زمانی تعریفنشده است که $\cos x = 0$. این اتفاق در $x = \frac{\pi}{2} + k\pi$ رخ میدهد. در بازه مورد نظر، مجانبها عبارتند از: $\mathbf{x = \frac{\pi}{2}}$, $\mathbf{x = \frac{3\pi}{2}}$, $\mathbf{x = -\frac{\pi}{2}}$, و الی آخر.
3. **روند یکنواختی:** تابع $\mathbf{y = \tan x}$ در هر بازهای که تعریف شده است، **اکیداً صعودی** است.
4. **نقاط مهم:** ریشه تابع تانژانت در $x = k\pi$ رخ میدهد (مانند $x = 0, \pi, 2\pi, \dots$).
**رسم در ربعهای دیگر (تکمیل نمودار):**
* **بازه $(\frac{\pi}{2}, \frac{3\pi}{2})$ (شامل ربع دوم و سوم):**
* این بازه طول $\pi$ دارد و شامل ریشه در $\mathbf{x = \pi}$ است.
* در $\mathbf{x = \pi^-}$، $y \to +\infty$ (از سمت چپ مجانب).
* در $\mathbf{x = \pi^+}$، $y \to -\infty$ (از سمت راست مجانب).
* نمودار از $+\infty$ در $\frac{\pi}{2}$ آغاز شده، از $(\pi, 0)$ میگذرد و به $+\infty$ در $\frac{3\pi}{2}$ میل میکند (به دلیل صعودی بودن).
* **بازه $(-\frac{\pi}{2}, \frac{\pi}{2})$ (شامل ربع اول و چهارم):**
* این بازه اصلی تابع تانژانت است که از $(0, 0)$ میگذرد.
* در $\mathbf{x = -\frac{\pi}{2}}$، $y \to -\infty$.
* در $\mathbf{x = \frac{\pi}{2}}$، $y \to +\infty$.
**خلاصه:** نمودار نهایی مجموعهای از منحنیهای تکراری و کاملاً صعودی است که هر کدام در بازهای به طول $\pi$ (بین دو مجانب) رسم شدهاند.